Τα γεωπάρκα τα γνώρισα τυχαία πριν 2 Σαββατοκύριακα σε μια βόλτα που κάναμε ολοι μαζί στο Ευγενίδειο Ίδρυμα. Εκεί είδαμε την παράσταση Lucia: Το μυστικό των πεφταστεριών. Τελειώνοντας η παράσταση επισκεφτήκαμε την έκθεση Μνήμες Γαίας, όπου ξεναγηθήκαμε στα γεωπάρκα της Ελλάδας. Όλα τους έχουν χαρακτηριστεί από την UNESCO ως Παγκόσμια Κληρονομιά. Ευτυχώς η έκθεση είχε και ξεναγό, ο οποίος μας είπε πολλά και ενδιαφέροντα πράγματα για όλα αυτά τα περίεργα εκθέματα. Προσωπικά, βρήκα πολύ ενδιαφέρον όλο αυτό περί γεωλογικών πάρκων και έτσι, γυρνώντας στο σπίτι έκανα μία περεταίρω έρευνα… Και όπως καταλάβατε η έρευνα αυτή γέννησε το άρθρο που διαβάζετε! Σκέφτηκα να το δημοσιεύσω τώρα που έρχονται και οι διακοπές του Πάσχα, μιας και ίσως κάποιοι από εμάς βρεθούν κοντά σε κάποιο από αυτά τα υπέροχα μέρη.
Αλλά, αλήθεια, τί είναι γεωπάρκο ή γεωλογικό πάρκο; Σύμφωνα με την UNESCO, ως γεωπάρκα ορίζονται περιοχές ιδιαίτερης γεωλογικής σημασίας, σπανιότητας ή κάλλους, όπου η γεωλογική κληρονομιά προστατεύεται και αναπτύσσεται ταυτοχρόνως. Τα γεωπάρκα είναι περιοχές όπου εκτός από τις διάφορες γεωλογικές εμφανίσεις, μπορούν επίσης να περιλαμβάνουν και άλλα χαρακτηριστικά στοιχεία, όπως αρχαιολογικές, οικολογικές, ιστορικές ή/και πολιτιστικές αξίες και μπορούν να αποτελέσουν το έναυσμα για κοινωνικο-οικονομική ανάπτυξη, ενεργοποιώντας τον τουρισμό με τη μορφή του οικο- ή γεωτουρισμού. Τα γεωπάρκα έχουν καθορισμένη γεωγραφική έκταση και θεματολογία που επιτρέπει την ανάπτυξη οικονομικών/τουριστικών δραστηριοτήτων.
Επίσης, σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Γεωπάρκων, τα πάρκα αυτά πρέπει να πληρούν και κάποια άλλα χαρακτηριστικά:
- Οι θέσεις ενδιαφέροντος σε ένα γεωπάρκο πρέπει να συνδέονται μεταξύ τους με ένα οργανωμένο δίκτυο διαδρομών και να υποστηρίζονται από μέτρα προστασίας και διαχείρισης. Σε ένα γεωπάρκο δεν επιτρέπονται πρακτικές που προκαλούν καταστροφή, φθορά ή πώληση γεωλογικών αντικειμένων.
- Πρέπει να διαθέτει οργανωμένο φορέα διαχείρισης
- Nα συμβάλλει ενεργά στην οικονομική ανάπτυξη της περιοχής του, μέσα από την ανάδειξη της ταυτότητάς του που συνδέεται με τη γεωλογική κληρονομιά και έχει ως αποτέλεσμα την ανάπτυξη του Γεωτουρισμού. Με τον τρόπο αυτόν επηρεάζει τις συνθήκες ζωής των κατοίκων της περιοχής και του περιβάλλοντος. Στόχος του είναι να δώσει τη δυνατότητα στους κατοίκους να συνειδητοποιήσουν τις αξίες της φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς και να συμμετάσχουν ενεργά στην πολιτιστική αναζωογόνηση του συνόλου της περιοχής.
- Να αναπτύσσει, να εξελίσσει, να πειραματίζεται και να προωθεί μεθόδους για την προστασία και ανάδειξη της γεωλογικής κληρονομιάς.
- Να υποστηρίζει την περιβαλλοντική εκπαίδευση.
- Τέλος πρέπει να εργάζεται στο πλαίσιο του Δικτύου των Ευρωπαϊκών Γεωπάρκων, ώστε να συμβάλλει στη συνοχή και δυναμική του. (πηγή)
Προτίμησα τον ορισμό των γεωπάρκων να σας τον παρουσιάσω όπως ακριβώς έχει γραφτεί από τους ειδικούς γιατί θεωρώ ότι έχει πολύ ενδιαφέρον. Αλλά νομίζω ότι ήρθε η ώρα να δούμε τα 5 ελληνικά γεωπάρκα ένα – ένα:
1. Λέσβος: Εδώ συμβαίνει κάτι πραγματικά μοναδικό. Το νησί της Λέσβου αποτελεί ολόκληρο ένα γεωπάρκο και μνημείο της UNESCO φυσικά. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι όλο το νησί έχει μεγάλο γεωλογικο ενδιαφέρον: καταράκτες, ηφαίστεια, θερμές πηγές και φαράγγια είναι κάποια από τα στοιχεία. Επίσης ο αρχαιολογικός του πλούτος συμβάλλει στον συγκεκριμένο χαρακτηρισμό. Αλλά αυτό που πραγματικά είναι εντυπωσιακό είναι το απολιθωμένο δάσος που διαθέτει. Η συστηματική μελετη του δάσους έφερε στην επιφάνεια όλα αυτά τα φυτά που ευδοκοιμούσαν στην περιοχή πριν 20 εκατομμύρια χρόνια! Πολλά από τα φυτά που αναγνωρίστηκαν δεν έχουν σύγχρονο απόγονο!
2. Ψηλορείτης: Πρόκειται για μια πανέμορφη περιοχή πλούσια σε πετρώματα, απολιθώματα, σπήλαια, νερά, βότανα και φυσικά ιστορία. Κάτι που ίσως να μην γνωρίζεται είναι ότι εκεί ψηλά στον Ψηλορείτη μπορείτε να βρείτε 2 είδη ορχιδέας μοναδικά στον κόσμο καθώς και την κόκκινη τουλίπα!
3. Γεωπάρκο Βίκου – Αωού: Ο Δρυμός των μεγάλων κορυφών, όπως λέγεται και αλλιώς, περιλαμβάνει, εκτός από το ξακουστό φαράγγι του Βίκου, 4 οικισμούς (μεταξύ αυτών Μικρό & Μεγάλο Πάπιγκο), 11 καταφύγια άγριας ζωής, ακόμα περισσότερα φαράγγια και χαράδρες. Ενδεικτικά να σημειώσω ότι το φαράγγι του Βίκου είναι από τα μεγαλύτερα και πιο εντυπωσιακά στην Ευρώπη. Έχει μήκος 12 χλμ, με πλάτος από 200μ-1,5χλμ και βάθος που φτάνει μέχρι τα 1200μ.
4. Γεωπάρκο Χελμού Βουραϊκου: Αυτό το πάρκο βρίσκεται στην Πελοπόννησο και πάρα πολύ κοντά στην Αθήνα! Εκεί θα βρείτε το επιβλητικό φαράγγι του Βουραϊκού Ποταμού στα τοιχώματα του οποίου θα δείτε όλη την ιστορία του μέσα από τις γεωλογικές αλλαγές. Επίσης μπορείτε να πάρετε τον οδοντωτό σιδηρόδρομο μέχρι το Διακοπτό και να περπατήσετε στο ευρωπαϊκό μονοπάτι Ε4. Υπέροχα σπάνια λουλούδια, όπως οι καμπανούλες των βράχων αλλά και μοναδικά στον κόσμο λουλούδια, όπως η αχιλλέα με θεραπευτικές ιδιότητες “ζουν” έκει. Πλατάνια, λίμνες και πηγές μπορεί κανείς να συναντήσει σε αυτό το υπέροχο γεωπάρκο. Να μην ξεχάσω και τις υπέροχες πεταλούδες, τις πέστροφες , τις βίδρες, νεροχελώνες, βατράχια, αρπακτικά πουλιά, νυχτερίδες…
5. Γεωπάρκο Σητείας : Βρίσκετα στην Κρήτη και είναι πλούσιο σε σπήλαια, φαράγγια, σπάνια πετρώματα και απολιθώματα! Εκεί βρίσκεται και το φοινικόδασος του Βάι. Δεν χρειάζεται να τονίσω το πλήθος των εξαιρετικών βοτάνων που ευδοκιμούν μέσα στο πάρκο… Επίσης να σας πω ότι στην ευρύτερη περιοχή του μπορείτε να δείτε τη φώκια Μονάχους και το προστετευόμενο ρινοδέλφινο! Επίσης πολλά από τα είδη πουλιών που ζούν εδώ είναι προστατευόμενα είδη.